Wprowadzenie

Słowo zaproszenia
Trzymasz w ręce nie tyle Księgę, co bibliotekę sześćdziesięciu sześciu Ksiąg Starego i Nowego Przymierza. Uwiecznione w nich słowa wkraczały w ludzką rzeczywistość stopniowo, na przestrzeni bodaj tysiąca czterystu lat, aby w końcu znaleźć potwierdzenie i pełny wyraz w Słowie, które stało się ciałem, w Jezusie Chrystusie.
Księgi tego zbioru nie przestają służyć wielu za podręcznik definiowania racji. Tymczasem mają one służyć pogłębianiu relacji. Obserwując wzmożone wysiłki współczesnych sobie uczonych, Pan Jezus Chrystus podsumował: „Zagłębiacie się w Pisma, ponieważ sądzicie, że macie w nich życie wieczne, podczas gdy one składają świadectwo o Mnie. A jednak nie chcecie przyjść do Mnie, aby zyskać życie.”
Trudno o lepsze ujęcie sprawy. Jeśli na kartach tych Pism zamierzasz szukać przede wszystkim racji, to zapewne ją znajdziesz, jak wielu innych – na własną miarę, jednym na pociechę, drugim na przekór. Może tej racji zechcesz bronić, a nawet za nią umrzeć. Jeśli jednak dzięki tej Księdze nie nawiążesz relacji z Osobą, z Panem wszechrzeczy, Jezusem Chrystusem, jeśli On sam nie stanie się rdzeniem Twojego życia, to uzbrojony w prawdziwe racje, możesz rozminąć się z prawdziwym życiem.
Księga ta nie należy do łatwych. I dobrze. Szczerzej przyjdą Ci słowa: „Panie, otwórz mi oczy na to, co na tych kartach czytam, a to, co zrozumiem, zastosuję w życiu.” Przy takiej postawie doznasz czegoś szczególnego: zauważysz, że Pismo Święte jest Księgą, którą czyta się w obecności jej Autora. Na tym polega wyjątkowość tej Księgi – i przygoda, do której Cię zapraszamy.
Ewangeliczny Instytut Biblijny

Tłumaczenie: Piotr Zaremba
Odsyłacze: Adam Ciorga, Karolina J. Zaremba, Krystyna W. Wierszyłowska-Zaremba, Piotr Zaremba
Przypisy i części wstępne: Wstęp, Jak korzystać z przekładu dosłownego, tabele informacyjne, Miary i wagi, uwagi na temat not wstępnych i podziału Księgi Psalmów: Piotr Zaremba
Uwaga: Ważnym uzupełnieniem przypisów i części wstępnych niniejszego dzieła jest Literatura i uwagi do wersetów Pisma Świętego w przekładzie dosłownym EIB oraz Literatura do przekładu Biblii, to jest Pisma Świętego Starego i Nowego Przymierza. Jeśli brak ich w tym dziele, to stanowią osobne publikacje EIB.
Przekład części wstępnych na język angielski: Karolina J. Zaremba
Redakcja naukowa: Dariusz Banicki, Robert Merecz, Andrzej Zaborski (†), Karolina J. Zaremba
Konsultacja polonistyczna: Ewa i Andrzej Seweryn, Karolina J. Zaremba
Konsultacja czytelnicza: Karol Czarnowski, Wojciech Leszczyński
Obróbka elektroniczna: Łukasz Czarniecki
Skład i projekt okładki: Łukasz Wodniczak
Mapy: Paweł Kozłowski, Robert Mieniok, Piotr Zaremba
Ilustracje: Maciej Duda, Emilia Maciejewska, Piotr Zaremba
Sponsor przekładu: In Touch Mission International

All Rights Reserved
Wszelkie prawa zastrzeżone. Przedruk, odtwarzanie lub przetwarzanie całości lub fragmentów książki w mediach każdego rodzaju wymaga pisemnego zezwolenia Ewangelicznego Instytutu Biblijnego.

Uwaga od twórców tej strony: wyświetlany tekst jest przez nasze algorytmy automatycznie korygowany odnoście użycia imienia Bożego tj. w Starym Testamecie Imię Boże w formie JHWH lub PAN (pisane wielkimi literami) zamienioniono na JAHWE.

Wykaz skrótów i oznaczeń:

Skróty ksiąg biblijnych
Stare Przymierze: Rdz, Wj, Kpł, Lb, Pwt, Joz, Sdz, Rt, 1-2Sm, 1-2Krl, 1-2Krn, Ezd, Ne, Est, Jb, Ps, Prz, Kzn, Pnp, Iz, Jr, Tr, Ez, Dn, Oz, Jl, Am, Ab, Jo, Mi, Na, Ha, So, Ag, Za, Ml
Nowe Przymierze: M t, M k, Ł k, J , D z, R z, 1-2Kor, Ga, Ef, Flp, Kol, 1-2Ts, 1-2Tm, Tt, Flm, Hbr, Jk, 1-2P, 1-3J, Jd, Obj

Nazwy znaków alfabetu hebrajskiego
א alef, ב bet, ג gimel, ד dalet, ה he, ו waw, ז zain, ח chet, ט tet, י jod, כ kaw, ל lamed, מ mem, נ nun, ס samek, ע ain, פ pe, צ tsade, ק kof, ר resz, ש szin, ת taw

Inne skróty i oznaczenia

abc – kursywą zaznaczono cytaty ze Starego Przymierza za NA27 i NA28. W samym Starym Przymierzu zaznaczono w ten sposób nie tłumaczone wyrazy obcego pochodzenia, jak: Sela i pur
A – Kodeks Aleksandryjski = GA w SP, V w. po Chr.
abs. – absolutus
acc. – acusativus
ak. – akkadyjski
aleks. – aleksandryjski
amor. – amorycki
aor. – aoryst
Ar – wersja arabska
arab. – arabski
aram. – aramejski
as. – asyryjski
B – Kodeks Watykański = GB w SP, IV w. po Chr.
Ba – Baruch
bab. – babiloński
bezok – bezokolicznik
bliskozn. – bliskoznaczny, -a, -e
bo – wersja bohairyczna
BHQ – Biblia Hebraica Quinta. 2010. Schenker. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft
BHS – Biblia Hebraica Stuttgartensia. 1997. K. Elliger, W. Rudolf, red., wyd. 5. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft
C – Kodeks Efrema, V w. po Chr.
chald. – chaldejski
con. – coniunctivus
cz – czasownik, -niki
D – Kodeks Bezy, V w. po Chr.
dat. – dativus
dat. instr. – dativus instrumentalis
dat. loc. – dativus locativus
defek. – defektywna (forma)
det. – determinatyw
Did – Didache
dit. – dittografia
dk – dokonane
dł. – długość
dod. – dodatek, dodaje, -ją, -wać
dos. – dosłowny, -a, -e, -nie
dot. – dotyczy, - czący
du – dualis
duch. – duchowy, -a, -e, -o
EA – Tel-el-Amarna
ed(d) – edycje Ms(s)
egip. – egipski
elam. – elamicki, -e
em. – emendacja, -dowane
emf. – emfatyczne
Ew. – Ewangelia
etiop. — etiopski
etym. – etymologia, -cznie
euf. – eufemizm
f. – funkcja, funkcjonować
fen. – fenicki
filist. – filistyński
frg. frgy. – fragment, –y
fryg. – frygijski, -a,-e
fut. – futurum, futuryczny, -a, -e
G* – G, tekst gr. pierwotny
LXX, G, Gmss – Septuaginta, niektóre manuskrypty Septuaginty
GA – Kodeks Aleksandryjski
GB – Kodeks Watykański
GBal – Kodeks Watykański wtóry
GE – Göttingen Exodus
gen. – genetivus
GK – fragmenty z Genizy Kairskiej
GL – G, recenzja Lucjana
Gmin – G, mss minuskułowe
GN – kodeks Basiliano-Vaticanus połączony z kodeksem Veneto
GO – G, recenzja Orygenesa
GS – zasada Granville’a Sharpa
GS – Kodeks Synaiticus
GV – Kodeks Venetus
G82 – G ms 82
G127 – G ms 127
głęb. – głębokość
godz. – godzina
gr. – grecki
gram. – gramaty-ka, -cznie, -czny
grub. – grubość, -ści
H – przekład Hieronima
h – h w ygłosowe w t ranskrypcji w yrażeń
hbr., które przy wymowie pozostaje nieme
h. – homonim, homonim(icznie)(iczny)
hap. – haplografia
hbr. – hebrajski
hebr. – hebraizm
Hen – Henoch, księgi Henocha
hend. – hendiadys
het. – hetycki, -s
Hex – źródła heksaplaryczne
hi – hifil
hier. egip. – hieroglificzny egipski
hist. – historyczny, -a, -e, -nie
hitp – hitpael
hitpalp – hitpalpel
hitpo – hitpolel
HM – hebrajski misznaicki
HN – hebrajski nebatejski
hof – hofal
hl – hapax legomenon, słowo użyte tylko raz w tekście Biblii
hl2,3 – słowo użyte w tekście Biblii, odpowiednio, dwa lub trzy razy
hom. – homonim
hur. – hurycki
Id, If, Ih, Ip – interpretacje: duchowa, futuryczna, historycza i preteryczna
ill. – illyryjski
imp. – imperativus
impf. – imperfectum
ind. – indicativus
inf. – infinitivus
ins. – inskrypcja, -cje
int. – interpretacja, -cje
J – źródło jahwistyczne
J. – jezioro
jedn. – jednostka
JHWH – Imię własne Boga, Jahwe
Jub – Księga Jubileuszy
Jud – Księga Judyty
juss. – jussivus
kan. – kananejski, -a
KA – Konstytucje Apostolskie
KD – Kodeks Damasceński
KH – Kodeks Hammurabiego
KP – Kodeks Petersburski, B 19A
ketiw – wyrażenie zaświadczone w tekście głównym MT, dla którego sugeruje się właściwy odczyt, czyli qere
kj,w ,z – kryterium, odpowiednio, językowe, większego wglądu w tekst wyjściowy i zrozumiałości.
klk, klkn, klkd, klks – k ilka, -naście, -dziesiąt, -set.
kod. – kodeks, -y
konstr. – konstrukcja
kont. — kontekst, -owy
kor. – korekta
L – Kodeks angelicus, IX w. po Chr.
l. – lub
la b d e o – lectio, odpowiednio: ante, brevior, difficilior, facilus explicavit, lingua originali
licz – liczebnik
lit. – literatura
lp, lm – liczba pojedyncza, liczba mnoga
LR – Leviticus Rabba
łac. – łaciński
mat. – materiał(y)
M. – morze
Mch – Machabejskie, księgi
Mdr – Księga Mądrości
med. – medyczny
met. – metonimia, -nimicznie
metaf. – metafora, metaforycz(ny)(nie)
metat. – metateza
mez. – mezopotamski, -a
mg – margines, -owy, -owa
min. – minuta
min – w indeksie górnym: minuskuł(a)(owy)
m.in. – między innymi
mn. – mniejszy, -a
monet. – monetarny
ms, mss – manuskrypt(y)
Ms – kodeks hbr. średniowieczny
MT, MTmss – tekst masorecki, manuskrypty tekstu masoreckiego
MTMs, MTMss – manuskrypt, manuskrypty hebrajskie średniowieczne
NA27, NA28 – Novum Testamentum Graece. Nestle-Aland. 1993, 2012. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft
NB – Niewola Babilońska
ndk – niedokonane
neoas. – noeasyryjski, -a, -e
ni – nifal
niereg. – nieregularny, -a, -e
nom. – nominativus
NP – Nowe Przymierze (Nowy Testament)
n.p.m. – nad poziomem morza
O – recenzja Orygenesa
OG – wersje starogreckie
okr. – okres
OL – wersje starołacińskie
oryg. – oryginalny (tekst l. wariant)
ozn. – oznacza
P – źródło kapłańskie
palp – palpel
pap. – papirus(y)
par. – paralelne, paralelizm
pas. – passivus, strona bierna
pd – południe
pd wsch – południowy wschód
pd zach – południowy zachód
pers. – perski
pf. – perfectum
pi – piel
pilp – pilpel
PA – Pouczenia Amenemope
PL – Pardes Lauder
pl – pluralis, lm
pn – północ
pn wsch – północny wchód
pn zach – północny zachód
poch. – pochodzenie
pod. – podobnie, podobieństwo
poj. – pojęcie
pojem. – pojemność
polit. – polityczny, -a, -e
polp – polpal
por. – porównaj
pow. – powierzchnia
późn. – późniejszy, -e
p.p.m. – poniżej poziomu morza
praes. – praesens, czas teraźniejszy
pret. – preteryczny, -a, -e, -nie
prek. – prekatywny, -a, -e, -nie
profet. – profetyczny/e
prop. – proponowany, -a, -e, -zycja, -uje
przedr – przedrostek
przen. – przenośnia, -e
przetłum. – przetłumaczony -a, -e
przyd – przydawka
przyim – przyimek
przym – przymiotnik, -kowy
przyp. – przypadek
przys – przysłówek
PN – Papirus Nasha
PS – Pięcioksiąg Samarytański
PsSal – Psalmy Salomona
ptc. – participium, imiesłów
pu – pual
przyp. – przypis, -y
przys – przysłówek
pyt. – pytanie
q – kal
qere – wyrażenie sugerowane jako właściwy odczyt wyrażenia zaświadczonego w tekście głównym MT, czyli ketiw
red. – redakcja, -cyjny
rel. – religijny, -a, -e
rewok. – rewokalizacja
rm – rodzaj męski
rodz. – rodzajnik
r. p. Chr. – rok przed Chrystusem
r. po Chr. – rok po Chrystusie
rz – rzeczownik
rzym. – rzymski
rż – rodzaj żeński
S – tekst syryjski
sbab. – starobabiloński
sc – status constructus
scp – scriptio plena, pisownia pełna
scd – scriptio defectiva, pisownia ułomna
szer. – szerokość
SG – Salkinson-Ginsburg. 1886. Hebrew New Testament, wyd. popr. 1999 w kierunku zgodności z Tekstem przyjętym greckiego NT
sg – singularis, lp
skr. – skrót, skrócony, -ne
SP – Stare Przymierze (Stary Testament)
spers. – staroperski
spój – spójnik
st. – stopień
str. – strona, -y
suf – sufiks
sym. – symbol, -icznie, -iczny
syn. – synonim, synonimiczny, -nie
synek. – synekdocha, -chicznie
Syr – Mądrość Syracha
syr. – syryjski
T – Talmud
tamud. – tamudyjski
TB – Talmud Babiloński
Tb – Księga Tobiasza
Tg – targum
TgJo – Targum Jonatana
TgN – Targum Neofiti
TgPsJ – Targum Pseudo-Jonatana
TgO – Targum Onkelosa
TgMs/Mss – kodeks, kodeksy Targumów
Th – grecki tekst Teodocjona
tiq – tiqqune soferim
TL – Testament Lewiego
tłum. – tłumaczenie, -one
TP – Tekst przyjęty
trad. – tradycja, -cyjny, -cyjnie
trans. – transliteracja
Trt – Tertulian
TW – Tekst większościowy
tys. – tysiąclecie
tyt. – tytuł
ugar. – ugarycki
vid – wariant widoczny, lecz niepewny
Vg – Wulgata
W – Kodeks Waszyngtoński, IV/V w. po Chr.
w., ww. – werset, wersety
wd,l,o,p,s,t – wzgląd, odpowiednio, duchowego dziedzictwa, logiczności, objętości, pierwszeństwa NP, starożytności i trudności wariantu
war. – warunek, - owy, -owa
WMoj – Wniebowstąpienie Mojżesza
wok. – wokalizacja
wsch – wschód
wsp. – współczesne
wyr. – wyrażenie
wys. – wysokość
wzgl. – względnie
zach – zachód
zaim – zaimek
zal. – zależne, zależność, -ści
zał. – założenie
zak. – zakończenie
zap. – zapożyczenie
ZMM – Zwoje znad Morza Martwego
zm. – zmarł
zn. – znaczenie
zob. – zobacz
zwok. – zwokalizowane
zwr. – zwrotny, -a, -e
I, II... – homonimy (pierwszy, drugi...) ’‘ – transkrypcja odpowiednio א (alef ) i ע (ain)
α’ – przekład Akwili
ε’ – Quinta, warianty piątej kolumny Heksapli εβρ’ – późniejsze przekłady tekstu na język grecki hebrajskiego, lecz bliżej nieokreślonego pochodzenia
P – papirus
Θ Ψ m P75 892txt 070 1241 f 1.13 – powszechnie stosowane określenia świadectw tekstowych Nowego Przymierza. W niniejszym przekładzie przytaczane za Novum Testamentum Graece (jak wyżej)
θ’ – przekład Teodocjona
σ’ – przekład Symmacha
Ψ – Athous Lavrensis, IX/X w. po Chr.
1Hen – Pierwsza Księga Henocha
1Kl – Pierwszy List Klemensa
1Mch, 2Mch, 4Mch – Pierwsza, Druga, Czwarta Księga Machabejska
א – Kodeks synajski, III w. po Chr.
ה] ] – znak lub znaki w nawiasie kwadratowym oznaczają, że nie zachowały się one w manuskryptach
מֿהל֯ש̇ — brak znaku nad literą oznacza literę pewną, kropka prawdopodobną, kółko możliwą, kreska zaś niepewność co do identyfikacji liter podobnych
[...] – nawias kwadratowy zamyka wyrazy lub wyrażenia, których w oryginale wyraźnie brak, a które w odczuciu tłumaczy wyjaśniają lub stanowią opcję wyjaśnienia znaczenia tekstu * – oryginalny odczyt ms
1,2... – pierwsza, druga ... grupa korekt
099 – Kodeks majuskułowy, VII w. po Chr.
597 – Kodeks minuskułowy, XIII w. po Chr.

Prawa autorskie i szczegółowe informacje

* Prezentowane treści należą do ich właścicieli i wydawców. Tekst pobrany z udostępnionych zasobów programu MyBible - www.ph4.org